Trwałe problemy w życiu małżeńskim mogą skłaniać małżonków do podjęcia decyzji w przedmiocie rozwodu lub separacji. Oba rozwiązania powodują powstanie pewnych skutków prawnych, które wywołują doniosłe konsekwencje.
Kiedy sąd może orzec rozwód, a kiedy separację?
Orzeczenie rozwodu przez sąd możliwe jest jedynie wtedy, gdy nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego. Trwałość rozkładu pożycia oceniana jest przez sąd. W praktyce jednak wskazuje się, że stan taki musi się utrzymywać minimum przez sześć kolejnych miesięcy. Czas ten pozwala dojść do przekonania, że sytuacja, która powstała między małżonkami, jest na tyle poważna, że nie ma szans na ich pojednanie.
Dla zasądzenia separacji wystarczającym warunkiem jest istnienie stanu zupełnego rozkładu pożycia. Instytucja ta służy bowiem temu, aby małżonkowie dali sobie czas na przemyślenie swojej sytuacji i zadecydowanie, czy rozwód jest w danych okolicznościach najlepszym wyjściem z sytuacji. Skutki prawne wynikające z separacji są jednocześnie dla małżonków mniej dotkliwe niż w przypadku, gdy sąd wydaje wyrok rozwodowy.
Istnieje jeszcze inna możliwość – nieusankcjonowana prawnie separacja faktyczna. Do jej uzyskania nie jest konieczne uzyskanie wyroku sądowego. Wystarczy samo porozumienie między małżonkami. Taki stan może jednak wywierać pewne skutki prawne – na przykład w sferze alimentacji wspólnych dzieci, opieki nad nimi oraz ich kontaktach z małżonkiem, który nie będzie wykonywał stałej pieczy.
Skutki prawne separacji
Wyrok zasądzający separację powoduje powstanie stanu rozdzielności majątkowej między nimi. Tym samym ustaje wspólność majątkowa pomiędzy nimi. Ma to duże znaczenie w przypadku, gdy jeden z małżonków w okresie separacji zaciągnie długi, które przed wydaniem orzeczenia obciążałyby majątek wspólny małżonków.
W przeciwieństwie do rozwodu, separacja nie powoduje ustania małżeństwa. W czasie trwania separacji dotychczasowi małżonkowie nie mogą wstąpić w związek małżeński z innymi osobami. Stan separacji nie jest ograniczony czasowo. Na zgodny wniosek stron możliwe jest zniesienie separacji w każdym czasie.
Doniosłe znaczenie mają również skutki w zakresie spadkobrania po zmarłym małżonku, z którym dana osoba pozostawała w separacji. W takiej sytuacji nie następuje dziedziczenie z ustawy. Jeżeli jednak zmarły małżonek pozostawił po sobie testament, w którym uwzględnił świadczenie na rzecz drugiego małżonka, dziedziczenie nie jest wyłączone.
Kiedy sprawdza się separacja?
O orzeczenie separacji warto wystąpić wtedy, gdy istnieją choćby najmniejsze szanse na odbudowanie pożycia małżeńskiego. Nawet wtedy, gdy spełnione są przesłanki umożliwiające wydanie wyroku rozwodowego (zupełny i trwały rozkład pożycia), warto dać sobie czas i wystąpić o separację. Warto pamiętać, że jej ewentualne zniesienie jest bardzo łatwe – wystarczy zgodny wniosek stron. Natomiast orzeczenie rozwodowe jest nieodwołalne – oznacza ono całkowite zerwanie więzi, która niejednokrotnie przez długie lata trwała między małżonkami.