Internet jest miejscem, w którym można znaleźć informacje niemal na każdy temat. Niestety, to właśnie tam najczęściej dochodzi do łamania praw autorskich. Warto wiedzieć, jak skutecznie obronić swoje prawa przed naruszeniami ze strony osób trzecich.
Definicja utworu
Kluczowe znaczenie dla ochrony praw autorskich jest zrozumienie, czym w myśl ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych jest utwór. Artykuł 1 tej ustawy stanowi, że jest to każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.
Definicja ta jest bardzo szeroka. Wynika z niej, że za utwór z powodzeniem mogą zostać uznane piosenka, emblemat graficzny, tekst na stronie internetowej, program a także inne dzieła, które są rezultatem działalności twórczej. Podlegają one ochronie prawnej, a za ich naruszenie grozi zarówno odpowiedzialność cywilnoprawna, jak i karna.
Rodzaje praw autorskich
Wyróżnia się dwa rodzaje praw autorskich: osobiste oraz majątkowe. Pierwsze z nich są ściśle związane z twórcą, są niezbywalne i ich ochrona nigdy nie jest ograniczana czasowo. Obejmują one prawo do podpisywania się pod dziełem imieniem i nazwiskiem bądź pseudonimem, a także prawo do zachowania nienaruszalności treści utworu.
Z kolei prawa majątkowe są zbywalne – można je z powodzeniem przenieść na inną osobę. Ich ochrona ograniczona jest czasowo – wygasają one najpóźniej 70 lat po śmierci autora. Obejmują one prawo do zarobkowego korzystania z utworu, jego powielania oraz innych działań o charakterze majątkowym.
Jak dochodzi do naruszenia praw autorskich?
Do łamania praw autorskich nie dochodzi wtedy, gdy dana osoba wykorzystuje utwór jedynie do użytku prywatnego. Wyjątkiem od tej zasady jest używanie programów komputerowych – nieposiadanie aktualnej licencji jest łamaniem praw autorskich ich twórców.
Granice dozwolonego użytku najczęściej są przekraczane w sytuacji bezprawnego rozpowszechniania utworu. Może ono polegać na udostępnianiu go innym osobom (na przykład za pomocą programów P2P, warezów) lub na czerpaniu korzyści majątkowych z powielanych egzemplarzy utworu. Takie działania naruszają interesy autora, który może dochodzić swoich praw na drodze sądowej.
Jak chronić swoje prawa autorskie?
Aby zainicjować procedurę cywilną w sprawie o złamanie praw autorskich, niezbędne jest posiadanie danych osoby, która dopuściła się naruszeń. Często jest ona znana z imienia i nazwiska – na przykład bloger, który bezprawnie wykorzystał cudzy artykuł. Możliwe jest również ustalenie personaliów danej osoby poprzez wystosowanie odpowiedniego wniosku do operatora internetowego.
Przed rozpoczęciem procedury, warto wezwać osobę, która dopuściła się naruszeń praw autorskich, do zaprzestania takich działań. Jeżeli takie postępowanie okaże się bezskuteczne, można wytoczyć jej sprawę z powództwa cywilnego. Tam sąd może ustanowić wynagrodzenie dla autora za to, że jego utwór był bezprawnie wykorzystywany. Ponadto w przypadku, gdy poniósł on szkodę majątkową, może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.