Wiele dobrze znanych nam sieci sklepów czy restauracji działa w tym modelu biznesowym. Dla klienta korzystanie z usług znanej marki niczym się nie różni, ale jak to wygląda od zaplecza? Na czym polega franczyza, kim jest franczyzobiorca i franczyzodawca, a także jakie są zalety i wady franczyzy? Wszystkie te kwestie zostaną omówione w tym artykule.
Czym jest franchising?
Franczyza to model biznesowy, w którym właściciel (franczyzodawca) udziela innemu przedsiębiorcy (franczyzobiorcy) prawa do korzystania z jego znaku towarowego, wiedzy, know-how, wsparcia operacyjnego i marketingowego oraz usług lub technologii, w celu prowadzenia działalności gospodarczej na podstawie określonych standardów i zasad. Jest to rodzaj umowy, która umożliwia jednemu podmiotowi prowadzenie swojego własnego biznesu pod znanym już na rynku brandem.
W modelu franczyzy istnieją trzy główne strony:
- Franczyzodawca (właściciel franczyzy): To firma lub przedsiębiorca posiadający zasoby, pomysł na biznes, szyld oraz wypracowaną wiedzę i strategie biznesowe. Franczyzodawca udziela licencji innym przedsiębiorcom do korzystania z tych zasobów i prowadzenia działalności pod jego marką.
- Franczyzobiorca (posiadacz franczyzy): To osoba lub firma, która nabywa licencję od franczyzodawcy i prowadzi własny biznes, korzystając wiedzy, jego wsparcia i znaku towarowego lub usługowego. Franczyzobiorca płaci opłatę licencyjną oraz często opłaty od sprzedaży na rzecz franczyzodawcy.
- Urzeczywistniony biznes: To prowadzony biznes przez posiadacza franczyzy.
Jakie są zalety franczyzy?
Franczyza w Polsce ma swoje zalety, dzięki którym jest atrakcyjnym rozwiązaniem dla niektórych przedsiębiorców. Oto główne z nich:
- Gotowy pomysł na biznes: Franczyzobiorca dostaje dostęp do już sprawdzonego modelu biznesowego i jego metod prowadzenia, co zmniejsza ryzyko porażki na starcie.
- Znana marka: Ugruntowana pozycja w branży natychmiastowo przyciągnie klientów do lokalu i zwiększy zaufanie wśród niezaznajomionej z marką klienteli. Budowanie własnej marki jest długotrwałe i czasochłonne, więc nie przynosi od razu zysków — inaczej niż franczyza.
- Wsparcie i szkolenie: Posiadacz franczyzy nie musi być przeszkolony w zakresie handlowym, gdyż odpowiedni pakiet szkoleń zostanie mu zapewniony ze strony właściciela franczyzy.
- Wymiana wiedzy: Gdy na rynku jest obecnych dużo placówek, mogą one wymieniać się między sobą doświadczeniami, wiedzą oraz uwagami. Często franczyzobiorcy pozostają w stałym kontakcie ze sobą.
Jakie są wady franczyzy?
Oczywiście nie ma na świecie idealnego modelu biznesowego, tak więc własny biznes franchising ma wady. Wśród nich można wymienić przede wszystkim:
- Brak pełnej kontroli: franczyzobiorca zależny jest od wytycznych i standardów narzuconych przez właściciela. To może ograniczać jego swobodę decyzyjną i kreatywność w prowadzeniu biznesu.
- Opłaty i koszty: model franczyzowy nakłada na franczyzobiorcę obowiązek uiszczania opłat za prowadzenie działalności gospodarczej pod szyldem, czyli opłatę licencyjną oraz procenty od sprzedaży towarów. Pomimo własnych nakładów pracy, część zysków musi być podzielona z właścicielem marki.
- Konkurencja: sieci franczyzowe często konkurują ze sobą o klientów, wyniki sprzedaży, czy pod względem innych kryteriów. Może to prowadzić w przyszłości do spadku zysków i obniżenia wartości marki. O ile nie jest to zdrowa rywalizacja, wewnętrzna konkurencja jest przyczyną upadków wielu biznesów.
- Zależność od właściciela: w wielu aspektach, takich jak marketing, akcje promocyjne, warunki współpracy z kontrahentami lub model sprzedaży, franczyzobiorcy są uzależnieni od właściciela marki. Mają oni obowiązek prowadzenia działalności zgodnie z ustaleniami w umowie sporządzonej na piśmie i nie mogą dobrowolnie zmieniać reguł i norm. Wprowadzanie modyfikacji bez zgody właściciela, może mieć konsekwencje prawne lub finansowe.
Przed zdecydowaniem się na wejście do systemu franczyzowego, przedsiębiorcy powinni dokładnie przeanalizować wszystkie aspekty i konsekwencje. Warto zapoznać się z umową franczyzową, skonsultować się z prawnikiem i oszacować opłacalność modelu franczyzowego w kontekście własnych celów biznesowych.