W skład masy spadkowej wchodzą nie tylko składniki majątku zmarłego, ale również jego długi. Obecnie obowiązujące przepisy wnikliwie regulują kwestię odpowiedzialności spadkobierców za długi spadkodawcy.
Co wchodzi w skład długów spadkowych?
Spadek jest traktowany jako ogół praw i obowiązków zmarłego, które przechodzą na spadkobierców w drodze sukcesji. Tym samym wszystkie długi, które zostały zaciągnięte przez spadkodawcę, a także zaległe rachunki czy inne należności podobnego rodzaju obciążają majątek spadkowy.
W świetle Kodeksu cywilnego do długów spadkowych należą również:
- koszty pogrzebu zmarłego (jedynie w zakresie, w jakim odpowiadają zwyczajom miejscowym przyjętym w danym środowisku);
- koszty postępowania spadkowego (na przykład wynagrodzenie zarządcy spadku);
- obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek (tylko przy dziedziczeniu testamentowym);
- obowiązek wykonania zapisów zwykłych i poleceń.
Odpowiedzialność spadkobiercy za długi spadkowe
Aż do chwili przyjęcia spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe jedynie ze spadku. Oznacza to, że nie jest możliwe prowadzenie egzekucji z ich przedmiotów osobistych (na przykład prywatnego samochodu czy innego mienia).
W chwili przyjęcia spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi całym swoim majątkiem. Nie oznacza to jednak, że odpowiedzialność ta zawsze ma charakter nieograniczony. Możliwe są dwa sposoby przyjęcia spadku:
- wprost – wtedy odpowiedzialność za długi jest nieograniczona;
- z dobrodziejstwem inwentarza – w takiej sytuacji spadkobierca odpowiada jedynie do wysokości stanu czynnego spadku, który został ustalony w spisie inwentarza (czyli do wysokości spadku pomniejszonego o długi).
Należy zaznaczyć, że nawet w przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza, wierzyciele zmarłego mogą prowadzić egzekucję z majątku osobistego spadkobiercy. Aby zapobiec takiej sytuacji, należy bezzwłocznie upłynnić masę spadkową i spłacić długi spadkowe.
Oświadczenie o przyjęciu spadku
Każdy spadkobierca powinien złożyć oświadczenie o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swojego powołania. W przypadku, gdy stan czynny spadku jest dodatni, warto go przyjąć. Odrzucenie spadku zaleca się w sytuacji, gdy bilans jest negatywny. W oświadczeniu o przyjęciu spadku zaznacza się, czy przyjmuje się go wprost, czy z dobrodziejstwem inwentarza.
Jeżeli dana osoba nie złożyła oświadczenia w wymaganym terminie, mogą ją czekać konsekwencje dwojakiego rodzaju. Duże znaczenie ma data wejścia w życie nowelizacji Kodeksu cywilnego odnoszącej się do tej materii – 18 października 2015 roku. Jeżeli otwarcie spadku (które następuje w momencie śmierci zmarłego) nastąpiło przed tą datą, spadkobierca, który nie złożył oświadczenia w wymaganym terminie, uważa się, że przyjął spadek wprost. Oznacza to, że odpowiada on za długi spadkowe bez ograniczenia. Jeżeli spadek został otwarty po tej dacie, a spadkobierca nie złożył oświadczenia, uznaje się, że przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza.